Bez zmiany sposobu finansowania i wzrostu nakładów z budżetu państwa na ochronę zdrowia, zmiany na stanowisku ministra niewiele wnoszą. Minister, jaki by nie był i do której opcji politycznej by nie należał, będzie lepiej zarządzał ochroną zdrowia, jeśli przeznaczymy na to większą niż obecnie część PKB.

W Polsce „lewica” i „prawica” wykonują nieporadny, niepewny taniec, okrążając się nawzajem – dla obu punktem odniesienia są nie wartości, ale przeciwnik, lewica jest definiowana jako przeciwieństwo prawicy i odwrotnie. W rezultacie treść tych pojęć jest zmienna, zależna od tego, co uczyni przeciwnik. „Lewicowcy”, których „lewicowość” ogranicza się do antyprawicowości, „prawicowcy”, których „prawicowość” ogranicza się do antylewicowości – z głębi duszy nienawidzą przeciwnika, ale już nie bardzo pamiętają, dlaczego, a właściwie jest im wszystko jedno. Z dawnych ideałów pozostały nędzne ułomki. Lewicowość zredukowana do antyklerykalizmu, prawicowość zredukowana do antykomunizmu, patriotyzm zredukowany do rusofobii i/lub antysemityzmu, katolicyzm zredukowany do kultu Jana Pawła II i wybranych elementów obrzędowości – oto Polska właśnie.

Prognozy demograficzne pokazują, że np. w Tarnowie liczba mieszkańców może spaść o 40%, podobnie w Ostrołęce. W miastach tego typu nastanie silny kryzys z powodu braku pieniędzy na utrzymanie istniejącej infrastruktury. Dziurawe drogi, nieremontowane kamienice, szkoły pustoszejące z braku dzieci, zbyt duża, niedostosowana przepustowość sieci komunalnych itd.

Gdyby UE była w stanie zapewnić konkurencyjny i etyczny model rozwoju, mogłaby stać się magnesem politycznym, z międzynarodową polityką gospodarczą opartą na etyce. Takie podejście byłoby potrzebne, aby zdobyć serca, umysły i rynki od Afryki i Ameryki Łacińskiej po Azję i Australię. Podejście etyczne będzie działać na korzyść UE bardziej niż kiedykolwiek. Technoautokracje będą koncentrować bogactwo i dochód w rękach nielicznych, co utrudni równowagę gospodarczą i społeczną. Temu podejściu UE może przeciwstawić wartości humanistyczne. Musimy jednak jednoznacznie postawić na etykę, zaczynając dobrym przykładem od troski o tych, których poturbowało ostatnie 10 lat kryzysu.

Część polityków PiS i komentatorów prawicy zakłada z niewytłumaczalnego powodu, że antyunijne ruchy w Europie Zachodniej, jak Front Narodowy czy UKIP, są ich sojusznikami. Jest całkowicie odwrotnie. Partie te, gdyby doszły do władzy, prowadziłyby antypolską i prorosyjską politykę, choćby dlatego, że rosyjskie pieniądze je obecnie po cichu finansują i że są nacjonalistami nielubiącymi obcych, w tym Polaków.

Z „Epoki człowieka” wyłania się proste przesłanie, choć dla wielu osób może być ono trudne do zaakceptowania. Jest źle. Nasz wpływ na planetę i jej klimat ma katastrofalne skutki, a zegar tyka. Z każdym dniem kolejne zaniechania w walce z globalnym ociepleniem i niszczeniem przyrody pogarszają naszą sytuację. Niebawem możemy przekroczyć próg, po którym pytanie nie będzie już brzmiało „Jak poradzić sobie z katastrofą środowiskową?”, lecz „Jak duże rozmiary będzie ona miała?”. Wielu ludzi już dzisiaj odczuwa konsekwencje zmian klimatycznych i dewastacji środowiska. Nie zdajemy sobie z tego sprawy, bo często żyją w odleglejszych, biedniejszych rejonach świata, którymi nie interesują się media.

Należy jednakże pamiętać, że gospodarka planowa nie jest równoznaczna z socjalizmem. Może ona per se iść w parze z całkowitym zniewoleniem jednostki. Ustanowienie socjalizmu wymaga rozwiązania pewnych niezwykle trudnych problemów socjopolitycznych: jak można w obliczu dalekosiężnej centralizacji władzy politycznej i ekonomicznej powstrzymać biurokrację przed niekontrolowanym rośnięciem w siłę i arogancję? Jak można chronić prawa jednostki i przez to zapewnić demokratyczną równowagę dla władzy biurokracji?

Polska Partia Socjalistyczna, jako siła konsekwentnie antyfaszystowska, od początku przestrzegała przed groźbą nazizmu. Oprócz formowania paramilitarnej Akcji Socjalistycznej (AS), przystąpiono też od 1937 r. do zakrojonych na szeroką skalę przygotowań konspiracyjnych na bazie Zespołu Socjalistycznych Organizacji Robotniczych. W oparciu o związek zawodowy kolejarzy konstruowano sieć łączności, a związek zawodowy pracowników przemysłu spożywczego odpowiadać miał za system aprowizacji.

Wskazywała na ścisły związek warunków społeczno-ekonomicznych oraz higieniczno-kulturalnych środowiska z rozwojem fizycznym i psychicznym jednostki. Na podstawie przeprowadzonych badań akcentowała, że w przypadku złych warunków życia i podejmowanej wcześnie pracy zawodowej mamy do czynienia z niższymi wskaźnikami wzrostu i wagi, złym stanem zdrowia, nierzadkimi przypadkami gruźlicy i anemii, niższym ilorazem inteligencji idącym w parze z niedorozwojem emocjonalnym. Przedstawiała nędzę, wyzysk, złe warunki pracy, a także wpływ tej sytuacji na postawy jednostki.

W historii kobiet z klas ludowych taka przeszłość nigdy nie istniała – one musiały zawsze pracować i dodatkowo zajmować się domem. W gospodarstwach rolnych, nawet gdyby nie było pańszczyzny, pracy było i tak na tyle dużo, że nie mogło być mowy o tym, aby kobieta nie pracowała. To nie była kwestia woli, lecz przetrwania. Pierwszy robotniczy strajk w Polsce (w 1883 r. żyrardowskiej fabryce) także nieprzypadkowo był wzniecony przez kobiety – „szpularki”. Kobiety pracujące w łódzkich przędzalniach również musiały godzić wychowanie dzieci z pracą fabryczną. Trudno tutaj doszukiwać się podobieństw do dworskiego życia czy realiów warszawskich salonów.

Pretekst surowcowy może zatem służyć Rosji i Chinom do maskowania czystej gry polityczno-strategicznej, usprawiedliwiając ponoszone wydatki. Podobne znaczenie może mieć dla rządów krajów zachodnich, pozwalając na uzasadnienie inwestycji zbrojeniowych w oczach demokratycznej opinii publicznej, która z kolei ma zwykle małe zrozumienie dla zagadnień strategicznych, wymagających długofalowego planowania i ponoszenia ciągłych znaczących kosztów.

Rzekomo postępowa klasa średnia z lubością kupowała mieszkania na grodzonych osiedlach, podczas gdy środowisko życiowe lokatorów z komunalnego zasobu mieszkaniowego pogarszało się w wyniku zaniedbań inwestycyjnych. W niektórych miastach „patologię” postanowiono odgórnym nakazem usunąć do osiedli kontenerowych, odbierających szanse na rozwój i godność. Przestrzeń miejska, w której przybywa lawinowo miejsc o sterylnym charakterze, gdzie istnieją jasno sprecyzowane zasady dopuszczalnego zachowania, nad egzekwowaniem których czuwają monitoring i firmy ochroniarskie – sprzyja porzucaniu podmiotowości obywatelskiej na rzecz wygodnickiego konsumenta.

Przede wszystkim: rankingi. Te, na które najczęściej powołujemy się w kontekście oceny polskiej akademii, to narzędzia wypracowane przez firmy konsultingowe i medialne, służące brandingowi, zarządzaniu markami na globalnym rynku studentów. Aspekty akademii nieuwzględniane w rankingach (bądź nisko punktowane) siłą rzeczy zostaną zaniedbane. Dlatego np. warunki pracy naukowców nieszczególnie obchodzą współczesne globalne uniwersytety.

W trakcie przesłuchań Zuckerberga w amerykańskim Senacie, republikański senator z Południowej Karoliny spytał zupełnie szczerze: „Jeśli kupię Forda i nie jestem z niego zadowolony, mogę kupić Chevroleta. Jeśli nie podoba mi się Facebook, do jakiego produktu o podobnym charakterze i randze mogę się zapisać?”. Odpowiedź jest dziś tak samo niejasna, jak wówczas.