Przewoźnik, podsumowując swoje wyniki przewozowe za ostatnie lata, poinformował, że na linii Łódź – Łowicz coraz częstsze kursowanie pociągów wpłynęło na znaczący wzrost liczby pasażerów: w 2017 r. na trasie zrealizowano 813 449 przejazdów, zaś w 2018 r. – 979 199 przejazdów. Oznacza to, że tylko z tej jednej linii, która jeszcze dekadę temu była nieczynna, korzysta obecnie prawie 3 tys. pasażerów dziennie.

Jeżeli ktoś dysponuje milionem złotych, to czy będzie dla niego brakowało mieszkań? Mógłby kupić dwa – a w Bytomiu nawet cztery – i mógłby zrealizować tę potrzebę w ciągu jednego dnia, od ręki. Bardzo dużo złych rzeczy, które się wydarzyły, miało miejsce dlatego, że ciągle mówimy przede wszystkim o braku mieszkań. Jeśli wybudujemy teraz trzy miliony luksusowych mieszkań, to wcale nie stanie się tak, że wszyscy będą mieli gdzie mieszkać ani że podniesie się jakość życia uboższych.

Transformacja to słowo, które po lewicowej czy progresywnej stronie sceny politycznej często kojarzy się niezbyt pozytywnie. Tymczasem związane z kryzysem klimatycznym wyzwanie wymagać będzie od gospodarek na całym świecie zmian o skali wręcz cywilizacyjnej – tym bardziej gwałtownych, im dłużej będziemy z nimi zwlekać. W jaki sposób możliwe będzie przeprowadzenie tej transformacji tak, by zasłużyła na miano sprawiedliwej?

Są pewne przesłanki do optymizmu. To tylko niewielkie wysepki nadziei, ale warto mieć je na uwadze. Pielęgnowanie poczucia klęski w niczym nie pomoże. Naiwne byłoby też bierne oczekiwanie, aż pod naporem zmian klimatycznych i horrendalnych nierówności obecny system się zawali, licząc na to, że nagle z prawicowo-liberalnej mieszanki narodzi się lewicowa rewolucja. Upadek obwiązującego systemu zbliży nas raczej do świata z „Mad Maxa” niż do realizacji postępowej utopii.

Część ludzi w społeczeństwach zachodnich ma już dość kultury wyścigu szczurów i zakupoholizmu, tego, że jesteśmy zalani dziesiątkami niepotrzebnych rzeczy. Ludzie widzą, że nie na tym polega wysokiej jakości życie, że nie to gwarantuje nam szczęście. Problem zmiany klimatycznej czy kryzysu antropocenu nie mówi nam, że mamy się przestawić na inne źródła energii. Wynika z niego o wiele więcej: musimy przestać być tacy energożerni! To kwestia potężnej rewolucji społecznej, przez którą powinien przejść przede wszystkim Zachód – świat, który mnóstwo konsumuje i zużywa ogromne ilości zasobów.

Uznane niegdyś za utopijne, pomysły na stworzenie całkowicie sterowanej gospodarki stają się dziś coraz bardziej realną perspektywą. Jej przejawy możemy odnaleźć w magazynach Amazona, centrach logistycznych Walmarta czy we własnych telefonach, uruchamiając aplikację Ubera. Rosnące inwestycje w rozwiązania chmurowe, czujniki i platformy przemysłu 4.0 wskazują, że dane pozwolą nam optymalizować niemal wszystkie procesy społeczne i gospodarcze.

Istnieje swoista lewicowo-liberalna populofobia, czyli lęk przed zbytnim upodmiotowieniem ludzi, bo będą nam tutaj pogromy robić i gejów zamykać. Wydaje mi się, że lud może być problematyczny, ale na pewno nie jest bardziej problematyczny niż elity. One są dalece bardziej niebezpieczne, to jest w tym momencie najbardziej niebezpieczna grupa społeczna, która może doprowadzić do końca życia na Ziemi.

Dla wielu ta wizja będzie zbyt pozytywna, zbyt naiwna, zbyt sentymentalna. Brytyjski dziennikarz uważa jednak, że nowa opowieść o świecie musi zawierać w sobie tego rodzaju pokłady pozytywności, inaczej nie zachęci do działania. Lewica musi dawać szansę na radość, musi wskazywać drogę do samospełnienia, inaczej przegra, przygnieciona ciężarem własnego pesymizmu i zniechęcenia.

Już w momencie prac nad określonymi rozwiązaniami prawnymi mieliśmy do czynienia ze zmasowaną kontrakcją środowisk przemysłowych, które usiłowały storpedować ich wprowadzenie, później zaś z nagminnym ich łamaniem i sabotowaniem. W związku z tym powołane zostały do życia instytucje, których zadaniem miało być czuwanie nad przestrzeganiem prawa pracy. Wśród nich szczególną rolę odegrała Inspekcja Pracy, zaś w jej ramach postacią, która zdecydowanie wyróżniała się w działalności zarówno na niwie praktycznej, jak i teoretyczno-ideowej, była Halina Krahelska.

Liberalizm deklaruje wolność pracy, ale robotnik nadal musi pracować za głodową pensję, która jest mu oferowana, ponieważ nie może czekać, aż ktoś kupi siłę jego rąk drożej. Wszędzie wygląda to tak samo: wolność na papierze i w teorii, ale w praktyce nadal silny całkowicie dominuje ekonomicznie nad słabszym.

Kuszące wydaje się zadanie pytania, czy tak być musiało i czy mogło być inaczej. Nieraz przywoływane są przykłady Škody i Dacii, które znalazły poważnych nabywców, odpowiednio koncerny Volkswagen i Renault. Obecnie ta pierwsza produkuje ponad 1 250 000 samochodów rocznie, druga – około 700 000. Jako rzekomych winnych wskazuje się roszczeniowych polskich związkowców, którzy, stawiając wygórowane żądania, odstraszali inwestorów pełnych dobrych chęci. Sytuacja była jednak odmienna.

Gdy rozmawiam z polskimi pracownikami, to widzę, że są w stanie słuchać i zawsze rozumieją, co się do nich mówi. Podczas spotkań często proszę ludzi, żeby naszkicowali mi „mapę zakładu”. Kto jest szefem? Kto jest szefem szefa? Gdzie są twoi koledzy? I tak dalej. To ćwiczenie wychodzi tylko tam, gdzie pracują Polacy. Każdy z nich potrafi naszkicować sieć takich relacji w pięć sekund. A ludzie z klasy średniej w Polsce nie wierzą w robotników.

Państwowa Inspekcja Pracy rozwiązuje problemy indywidualne, ale nie ma to efektu, który mógłby je przełożyć na ogół interesów, przekuć w obronę zbiorowości pracowników danego zakładu – to może zrobić tylko związek zawodowy.

W trzecim kwartale 2018 r. wskaźnik zatrudnienia osób z niepełnosprawnością w wieku produkcyjnym wyniósł 28,2%. Dla porównania, w trzecim kwartale 2015 r. było to 23,2%. Wzrost jest zatem widoczny i cieszy, ale wciąż daleko nam do średniej unijnej. Według statystyk w Unii Europejskiej pracuje 47 procent osób z niepełnosprawnością, zaś w krajach skandynawskich poziom zatrudnienia w tej grupie przekracza 60%. Powstaje więc pytanie, dlaczego wciąż ogromna część tej grupy osób pozostaje w Polsce poza rynkiem pracy.