Nowy Obywatel 35(86) / Wiosna-Lato 2021
Nowy Obywatel 35(86) / Wiosna-Lato 2021
Gotowi na przyszłość?
Miało być tak pięknie. Więcej. Lepiej. Szybciej. Taniej. Zamożniej. Wygodniej. PKB wyłącznie w górę. Rozwój – cokolwiek to oznacza – też. Zawsze do przodu. Nigdy wstecz. Bez skutków ubocznych. Jak w cudownym perpetuum mobile.
-
Polska gospodarka w służbie społeczeństwu – czy w globalnym kapitalizmie to możliwe?
Dążenie do powszechnego dobrobytu powinno być jednym z filarów polskiego modelu społeczno-gospodarczego. Poczynając od całkowitej likwidacji ubóstwa, po osiągnięcie najniższych nierówności dochodowych w UE, wszystkie narzędzia do osiągnięcia tych celów są proste i względnie dostępne.
-
Mapa przyszłości – rozmowa z Jackiem Bartosiakiem
Rzecz polega na tym, żeby to od nas wychodziły produkty, żebyśmy się sami łączyli między sobą i jeszcze tworzyli samodzielnie jakieś większe, bardziej złożone produkty, żebyśmy się dogadywali i narzucali Niemcom ceny. W związku z tym Europa Zachodnia nie jest zainteresowana infrastrukturalnym powiązaniem Trójmorza, które generowałoby potencjał samozadaniowania się i samoorganizacji gospodarczej dzięki skróceniu dystansu i ominięciu przeszkód geograficznych.
-
Przyszłość pracy nad Wisłą
Uświadomienie sobie istnienia pułapki średniego dochodu oznacza, że aby myśleć o rozwoju i modernizacji, polska gospodarka potrzebuje przestawienia na osiąganie przewag konkurencyjnych w oparciu o inny mechanizm. Źródłem nowej przewagi mają być innowacje. Aby tak się stało, wymagane jest jednak dokonanie szeregu interwencji, a przede wszystkim sporej rewolucji mentalnej. Musimy w Polsce więcej zarabiać.
-
To idzie starość
Kolejne wchodzące na rynek pracy roczniki są coraz mniej liczne, rosną za to szeregi emerytów. Kluczowe wydaje się podjęcie takich działań, jak, z jednej strony, aktywizacja seniorów i nauka mądrego starzenia się, a z drugiej – stworzenie szeregu rozbudowanych usług społecznych odpowiadających na zmiany demograficzne.
-
Zjechać ze ślepego toru
Głównym wyzwaniem na obszarach aglomeracji jest opanowanie chaosu przestrzennego i nakierowanie rozwoju mieszkalnictwa i terenów aktywności gospodarczej na obszary dobrze skomunikowane koleją, tramwajami lub autobusami. Prowincja natomiast oczekuje systemowego podejścia, dzięki któremu dojazd do pracy, szkół, placówek opieki zdrowotnej czy sklepów będzie zapewniony, choćby w porannym i popołudniowym szczycie.
-
Zmiana klimatu z polskiej perspektywy – rozmowa z prof. dr. hab. Szymonem Malinowskim
Zaczyna się na ten temat mówić, ale sprawy załatwiamy przez greenwashing, czyli ekologię pozorowaną. Poprawiamy sobie samopoczucie, bardzo słabo wpływając na spadek emisji, a już w ogóle nie wpływając na wzrost bioróżnorodności.
-
Czy Polska wyschnie?
Odwrócenie procesów powodujących kurczenie się zasobów wodnych Polski nie jest zadaniem wymagającym znacznych nakładów finansowych czy technicznie trudnym. Wymaga odwagi politycznej, bo wymierzone jest w niezrównoważone i niemożliwe do utrzymania w dłuższej perspektywie gałęzie gospodarki czy wizje rozwoju, których horyzontem są krótkoterminowe zyski nawet wtedy, gdy te zagrażają trwałości ekosystemów, potencjałowi produkcyjnemu kraju czy, w dalszej perspektywie, jego suwerenności i porządkowi publicznemu.
-
Długa zima, wiosny nie widać. Uwagi o perspektywach bezpieczeństwa międzynarodowego Polski
Możliwości sprostania przez Polskę bieżącym i przyszłym wyzwaniom dotyczącym polityki międzynarodowej są blokowane przez stan gospodarki kraju. Z tego względu ograniczone pozostają zdolności stosownej modernizacji armii. Ciągłość prowadzonej polityki ma dla pozycji międzynarodowej kraju kluczowe znaczenie. Problem Polski polega na tym, że mamy do czynienia z ciągłością dojutrkowości, bylejakości i gry pozorów.
-
Przełamując fale: usługi socjalne i przyszłość lokalnej polityki społecznej
Odkąd sprawy społeczne powróciły do kompetencji wspólnot lokalnych, tj. od 1990 r., kolejne fale zmian w obszarze lokalnej polityki społecznej płynęły głównie w kierunku umacniania wybrzeży pomocy społecznej – krainy resortowości i selektywności. Czy wraz z pojawieniem się centrów usług społecznych uda się przełamać ten prąd i odmienić przyszłość lokalnej polityki społecznej?
-
Praca dla wszystkich
Polska nie jest przygotowana na wyzwania przyszłości: starzenie się społeczeństwa, duże bezrobocie, zmiany klimatyczne. Potrzebujemy Gwarancji Zatrudnienia i aktywnej polityki modernizacji kraju w celu przygotowania go na następne dekady.
-
Wielka idea usług publicznych
Idea usług publicznych – przy odpowiedniej realizacji, czyli odpowiednio wysokich inwestycjach – zakłada, że pewne rzeczy zostają wyjęte z rynku, bo są uważane za zbyt wartościowe, aby traktować je tak samo jak zwykłe towary.
-
Krótki przewodnik po kaczyzmie
Polska jest państwem kaczystowskim i przez jakiś czas nim pozostanie. Ten doniosły fakt domaga się przynajmniej próby zbadania, czym kaczyzm jest, w jaki sposób kształtuje stosunki społeczne i dokąd może zaprowadzić naszą umęczoną ojczyznę.
-
Dokąd zmierzamy?
Przyszłość należy do klasycznych zagadnień filozofii, a pomyślenie Polski jutra zapewne pomoże nam zrozumieć ideologię, która od 2015 r. zadomawia się w kolejnych instytucjach państwa. Przedstawmy najważniejsze wyzwania stojące przed Polską i sprawującym nad nią nadzór kierowniczy kaczyzmem w perspektywie najbliższych dwudziestu-trzydziestu lat.
-
Polska 2050
Przenieśmy nasze rozważania w przyszłość, do roku 2050, do Polski rządzonej przez trumny Jarosława Kaczyńskiego i Adama Michnika. Pogrążając się w fantastyce politycznej zakładamy, że za trzydzieści lat możliwe będzie jeszcze pomyślenie wspólnoty.
-
Wielka sieć, wielka krzywda – rozmowa z mecenasem Lechem Obarą
W tamtych czasach chętnie przyjmowaliśmy sieci handlowe w naszym kraju, kusząc tym, że mało się płaci ludziom, że być może bezkarnie można naruszać prawo pracy, o czym niech świadczy choćby fakt, że wielu sklepów Biedronka nie zgłaszano nawet do Państwowej Inspekcji Pracy ani Sanepidu. Traktowali nas jak swoją portugalską kolonię w Angoli.
-
W sieci Żabki – rozmowa z Agnieszką Nowak i Anną Mendrok ze Stowarzyszenia Ajentów i Franczyzobiorców
Dopóki moje zdrowie na to pozwoli, będę walczyć do samego końca. O sprawiedliwość dla wszystkich, którzy są w naszym stowarzyszeniu, ale też dla tych, którzy kiedyś będą chcieli w tę franczyzę wejść. Dlatego bardzo bym chciała, żeby powstała i została przyjęta ustawa o franczyzie. To będzie scheda po mnie. To wymaga determinacji, ale nie mam nic do stracenia.
-
Fake news powstał w laboratorium: geneza społeczeństwa niewiedzy
Zamiast formułowania kolejnych wezwań o zaniesienie ludowi kaganka oświaty, autorzy omawianej tu książki proponują raczej założenie kagańca nauce i mediom, które, wbrew obietnicom oświecenia, w kapitalizmie stają się głównymi rozsadnikami fałszywych informacji.
-
Cyfryzacja w organizacji: od zarządzania wiedzą do platformowego nadzoru
Cyfryzacja przynosi narzędzia, które są dla pracowników korzystne i usprawniają pracę, ale kreuje też rozwiązania, które wielowymiarowo mogą zmieniać środowisko pracy na gorsze.
-
Maszynizm i podpodział pracy (1922)
Nasza krytyka maszynizmu nie kieruje się przeciwko maszynom jako takim, lecz tylko przeciw niekontrolowanemu stosowaniu ich w procesie produkcji oraz świadomemu ignorowaniu społecznych i gospodarczych konsekwencji tego fenomenu.
-
Joanna Oparek – Wiersze
Gadzi pierścień
nasadza się na palec państwa miasta na środkowy palec
Pomiędzy palcem denuncjującym i palcem serdecznym
jest ten który wsuwa się w gardło by wywołać torsje -
Potwory i nie. O wierszach Joanny Oparek
Karnawałowość u Oparek jest karnawałem Brechta: zbiorowy, motłochowy bohater ocala szansę na życie nieplastikowe, niepodstawione.

Gwiazdozbiór w „Solidarności” – wersja papierowa
Wywiad-rzeka z legendarnymi działaczami Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża i „Solidarności”, redaktorami pism „Robotnik Wybrzeża” i „Poza Układem”. Ponad 500 stron tekstu + kilkadziesiąt kolorowych fotografii.
Dwudziesta rocznica wyborów z czerwca 1989 r. była idealnym momentem, by przedstawić opinie, które w wolnej Polsce były marginalizowane. Temu miała służyć wydana w 2009 r. książka „Gwiazdozbiór w Solidarności” – wywiad-rzeka z Joanną i Andrzejem Gwiazdami, założycielami Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża oraz liderami pierwszej „Solidarności”.
Te czołowe postaci pierwszej „Solidarności” na przestrzeni ostatnich dwóch dekad były praktycznie nieobecne w mediach. Ostatnio się to zmienia, jednak ich poglądy przywoływane są bardzo wybiórczo. Nic dziwnego: Gwiazdowie byli równie konsekwentni w postulatach rozliczenia systemu komunistycznego, jak i w krytyce polskiego modelu kapitalizmu. Ostro oceniali historyczną rolę Lecha Wałęsy nie tylko z powodu jego dwuznacznych związków ze Służbą Bezpieczeństwa, ale także z uwagi na niedemokratyczny sposób kierowania „Solidarnością” oraz zdradę interesów środowisk pracowniczych przez rządy tworzone pod jego patronatem.
Przypomnienia drogi życiowej, postaw i poglądów Joanny i Andrzeja Gwiazdów na przestrzeni ostatnich kilku dekad podjęło się środowisko pisma „Obywatel”. Pierwszym krokiem było wydanie książki „Poza Układem. Publicystyka polityczna z lat 1988-2006”, której nakład rozszedł się błyskawicznie pomimo niemal totalnego braku medialnych wzmianek o niej. 4 czerwca 2009 r., dokładnie dwadzieścia lat od wyborów będących konsekwencją porozumień Okrągłego Stołu, ukazał się zapis rozmów z legendami opozycji antykomunistycznej, wzbogacony o wybór rozmaitych unikalnych materiałów dotyczących ich życia i działalności. W ich barwnych, pełnych anegdot opowieściach sporo jest opinii zwanych kontrowersyjnymi, i to dla bardzo wielu uczestników życia publicznego, nie tylko tych, z których krytyką Gwiazdowie są kojarzeni. Właśnie ten subiektywny ton stanowi największą wartość książki.
Pomijając znaczną zbieżność poglądów redaktorów „Obywatela” z tym nurtem opozycji, który współtworzyli Gwiazdowie, uważaliśmy, że głęboko nienormalny, jeśli nie wręcz absurdalny jest tak znikomy udział tych dawnych liderów Wolnych Związków Zawodowych i „Solidarności” w debacie publicznej, a co za tym idzie – znajomość ich faktycznych poglądów – tak we wstępie do książki wyjaśnia decyzję o jej wydaniu Remigiusz Okraska, redaktor naczelny „Nowego Obywatela” oraz autor rozmowy z bohaterami książki.