Zamiast odpowiedzi zadam pytanie: czy zmianą na lepsze jest to, że zlikwidowano dworzec PKS i ludzie nie mają jak docierać do pracy czy szkoły, a miejsce po dworcu wybrukowano ładną kostką i postawiono dyskont? Czy to jest zmiana na lepsze czy na gorsze?

Czynników wpływających na wykluczenie ekonomiczno-społeczne w Polsce jest wiele, jednak kluczowe wydają się przede wszystkim miejsce zamieszkania w gminie wyraźnie poniżej 100 tys. mieszkańców oraz niski poziom wykształcenia, który jest w ogromnym stopniu skorelowany z wykształceniem rodziców. Nie jest trudno wypaść poza nawias. Co gorsza, na większość czynników ryzyka nie mamy zbytniego wpływu – może poza wyborem zawodu, ale on też jest ograniczony poziomem wykształcenia.

Wiele osób świetnie obecnie funkcjonujących nie zdaje sobie sprawy, jak niewiele je dzieli od kryzysu bezdomności. Od znalezienia się na ulicy, mówiąc wprost. Nie uświadamiamy sobie, że kryzys bezdomności jest kryzysem demokratycznym. Może przytrafić się każdemu, wystarczy choroba lub oszustwo dokonane przez wspólników czy kontrahentów.

Przyjęcie pozycji pracowniczej zamiast dziennikarskiej czy badawczej to w naszej rzeczywistości po prostu zagrożenie. To właśnie perspektywa pracownicza po 1989 r. była systematycznie wykluczana i stygmatyzowana. Pracownikom odbiera się głos – i od czasu do czasu daje się go im przez pośredników: dziennikarzy czy badaczy.

Gdy w jednej miejscowości na stu dwudziestu mieszkańców jedenaście osób popełnia samobójstwo i świat na to nie reaguje, to najwyraźniej ktoś uznał, że biologia rozwiąże problem, że ci ludzie poumierają i nie będzie śladu po likwidacji PGR-ów.

Osoby autystyczne to jedna z mniejszości najbardziej narażonych na stygmatyzację i dyskryminację. Zarówno osoby ponadprzeciętnie zdolne, jak i te potrzebujące naprawdę intensywnego wsparcia stykają się z wieloma bardzo poważnymi problemami. Kluczem do rozwiązania choć części z nich jest akceptacja i zrozumienie ich odmienności, odrzucenie myślenia o autyzmie jako groźnej chorobie lub winie rodziców.

Potrafią wydawać od tysiąca do półtora tysiąca złotych miesięcznie, by ogrzać mieszkania. Czasami więcej, widziałem ich rachunki na własne oczy. To są rodziny często z małymi dziećmi. Bywa i tak, że w mieszkaniu zimą jest jedenaście stopni ciepła, a inne pomieszczenia nie są ogrzewane, bo ich na to nie stać. Mieszkańcy opowiadali mi, że w toalecie jest np. zero stopni, w drugim pokoju sześć, a w tym, gdzie śpią dzieci, jedenaście.

Wraz z rozwojem polskiego kapitalizmu spopularyzowane zostało słownictwo, które miało opisywać cnoty kardynalne nowoczesnych Polaków: przedsiębiorczość, zaradność, elastyczność, pracowitość. Choć te słowa przez swoją ogólność mogą odsyłać do szerokiej palety postaw czy zachowań, to w praktyce przeznaczono je dla niewielkiej grupy osób. Dla tych najzamożniejszych – najlepiej właścicieli firm i samozatrudnionych z wyboru. Wszyscy pozostali zostali uznani za gorszy rodzaj człowieka.

Jedna z naszych rozmówczyń, choć sama znajdowała się wysoko w hierarchii pracowniczej, opowiadała, jak bardzo bała się zwolnienia w latach 90. i chociaż sama co prawda przetrwała, to do dziś nie może zapomnieć płaczu zwalnianych wtedy innych kobiet.

Są działy gospodarki, których – w przeciwieństwie do produkcji tekstyliów, technologii i żywności – nie możemy przenieść do Chin czy Bangladeszu. To właśnie w tych sektorach, głównie w budownictwie, usługach, gastronomii i transporcie, zatrudniane i wyzyskiwane są osoby bez prawa pobytu.

Był uzależniony od pervitinu i niemal codziennie zaliczał dwie zmiany – szesnaście godzin pod rząd spędzonych w pracy. W dni robocze praktycznie nie spał, za to w weekendy robił sobie przerwę od metaamfetaminy i harówki. Po powrocie z ostatniej szychty padał na twarz i leżał bez ruchu, praktycznie od piątkowej nocy aż do niedzieli. Martwy robot, którego nawet gwałtowne szarpanie czy uderzanie dłonią po policzkach nie były w stanie zbudzić.

W magazynie kradną paradoksalnie ci, którzy mają lepiej – obywatele Schengen. Im nikt nie sprzedaje wizy po nieokreślonej cenie ani nie wręcza biletu do wojska. Im sprzedaje się sen o wolności, wolnym rynku, swobodnym przepływie kapitału, i w ramach tej wolności uzależnia kredytem czy abonamentem. W handlu kradzionym towarem przewodzą Cyganie z czeskim i słowackim obywatelstwem, rodzimi Słowacy i Czesi, Węgrzy, Bułgarzy, Polacy, Rumuni. Z reguły narkomani, którym kiepska wypłata nie starcza na skero, piko czy inne używki.

Jeżeli spojrzymy na to wydarzenie przez trochę inny pryzmat, np. założymy, że kluczowym wydarzeniem było pojawienie się niewolnictwa, a nie chrystianizacja, to w tym momencie już nie nazywamy tego reakcją pogańską, lecz pierwszym powstaniem niewolników. Pierwszym powstaniem ludowym na ziemiach polskich.

Kurdowie należą do grona pierwszoplanowych bohaterów krwawych wydarzeń rozgrywających się w Iraku i Syrii w obecnej dekadzie, podczas której oba kraje były areną potężnych konfliktów formalnie wewnętrznych, jednak z decydującym udziałem światowych potęg. Nieco w cieniu otwartych wojen toczących się u sąsiadów pozostaje problem kurdyjski w Turcji. Dynamika wypadków jest spora.

Pragniemy zachować z narodem angielskim te same stosunki polityczne, co z narodem francuskim, niemieckim lub jakimkolwiek innym – największą możliwą przyjaźń, a zarazem całkowitą niezależność. Jak bracia, ale nie sublokatorzy. Zatem, zainspirowana innym ideałem, kierowana rozumem, a nie tradycją, podążając w innym kierunku, Socjalistyczna Partia Republikańska w Irlandii dochodzi do tego samego wniosku, co najbardziej nieprzejednany nacjonalista. Władza Anglii nad nami musi zostać zniszczona, a więzi, które nas z nią wiążą, muszą zostać zerwane.

Z kobiety czyni się niewolnicę niewolnika i uważa się ją za jego towarzyszkę tylko w okolicznościach seksualnych. Ręce i piersi, które wykarmiły wszystkich mężczyzn, są pogardzane przez niewdzięcznych brutali, chlubiących się swoją wyższością i siłą, i chwalących się, że mogą ujarzmić tę, która uczyniła ich tym, kim są. Cieszę się, że mogę się przyłączyć do partii, która deklaruje absolutną równość między płciami.

Postępująca industrializacja, idący z nią w parze dynamiczny wzrost demograficzny i zwiększająca się mobilność społeczna powodowały narastanie bezrobocia, bezdomności, wykluczenia, biedy, bezradności. Skutki tych zjawisk placówki i instytucje powołane przez Koźmińskiego próbowały łagodzić czy im zaradzić.

Extinction Rebellion – bodaj najbardziej radykalna z grup na rzecz przeciwdziałania kryzysowi klimatycznemu, które mają szansę stać się ruchami masowymi – żąda wprowadzenia na globalną skalę „klimatycznego stanu wyjątkowego”. Krytycy Rebelii i pokrewnych organizacji zarzucają im zbyt ochocze odwoływanie się do przemocy suwerennej władzy, skłonność do omijania demokratycznych procedur, nieświadome torowanie drogi nowym autorytaryzmom.